Windows işletim sistemi, olağanüstü çeşitlilikte bir donanım ve yazılım yelpazesini destekliyor. Yaygın, günlük görevler için iyi çalışıyor. Ancak kutudan çıkar çıkmaz medya üretimi için optimize edilmiş değildir. Kesik kesik oynatma veya cızırtılı ses aldığınızda ne yapmak gerekir? Bu sorunların onda dokuzu, varsayılan ayarlar değiştirilerek giderilebilir.
Bu kapsamlı makale, ses aksaklıklarının ana nedenlerini ortadan kaldırmak için adım adım bir yaklaşım sağlar. Burada hiçbir şey kayıt defteri ince ayarları veya üçüncü taraf yazılımı gerektirmez ancak bazen kafa karıştırıcı olsa da, Windows arabirimi aracılığıyla kolayca elde edilebilir.
Tüm donanımların eşit yapılmadığını kabul ederek başlayalım. Pek çok kişi, olabilecek en ucuz bileşenlerle yapılmış dizüstü bilgisayarlarda müzik yapmaya çalışıyor. Böyle bakınca sorunların ortaya çıkması şaşırtıcı değil. Bu konuda yapabileceğim ilk tavsiye, alabileceğiniz en iyi ses kartını almanız olacaktır. Özellikle dışarıdan ses kaydı yapacak kişiler, çıkabilecekleri en üst seviyeye kadar çıkmalılar.
1- Sİstemİnİzİn özellİklerİ
Bir sorunla karşılaştığınızda ilk bakmanız gereken şey, bilgisayarınızın özellikleri. Yeterli disk alanınız veya belleğiniz (RAM) yoksa uygulamalarınız zorlanacaktır. Önyükleme sürücünüzde yeterli boş alan bulunduğundan emin olun. Kullanmakta olduğunuz yazılımın tavsiye edilen (yalnızca minimum değil) gereksinimlerini karşıladığınızı onaylayın. Hala sabit disk kullanan eski bir bilgisayarınız varsa, sistemin kurulu olduğu sürücüyü bir SSD’ye yükseltin.
2- Yazılım Güncelleme
Bilgisayarınızda çalışan dört düzey yazılım vardır. Hepsinin güncel olması gerekir. Anakart BIOS’u, işletim sistemi, yani Windows 10 veya 11, aygıt sürücüleri (özellikle ses ve video sürücüleri), DAW veya diğer ana bilgisayar yazılımı.
Bir Nvidia grafik kartınız varsa, varsayılan oyun sürücüsünü değil, Studio sürücüsünü yükleyin. Bu, oyun deneyiminize zarar vermez.
Ben bilgisayarımı son derece temiz tutmanızı öneririm. Yani her önünüze gelen yazılımı yüklemeyin. Yüklerseniz de onları silerken tüm dosyalarıyla silin. Nereye hangi dosyaların kopyalandığını iyi bilin. Bunları yapamıyorsanız ve son işletim sistemi yüklemenizin üzerinden uzun zaman geçtiyse, sisteminizi silip Windows’u yeniden yükleyin. Zamanla çok miktarda gereksiz dosya birikir.
3- Kullanılmayan wİndows Programlarını Sİlİn
Bu konuyla ilgili teknik destek almak için lütfen bana yazmayın. Google üzerinden arama yaparsanız, önceden yazılmış yüzlerce dokümana ulaşabilirsiniz.
İlk olarak windows’a dışarıdan yüklediğiniz programlar listesine bir bakın ve ihtiyacınız olmayanı kaldırın. Bunu nereden yapacağınızı söylememe gerek yok, malum denetim masasından bahsediyorum.
Antivirüs yazılımına ihtiyacınız yok, onu da silmenizi tavsiye ederim. Windows’un kendi Defender’ı yeterince iyi. Üçüncü parti antivirüsler sisteminizi daha az kullanmanıza neden olur ve faydadan çok zararı vardır. Zaten 20 yıl öncesi gibi virüsler de piyasada yok.
Windows başlangıç programlarını temizleyin. Özellikle bilgisayar açılış hızınızı yükseltmek için bunu yapın. Windows başlarken bazı programlar otomatik olarak çalışır. Görev yöneticinin başlangıç sekmesinde bu aktif programları görebilirsiniz. Oradan kullanmadıklarınızı kapatın, böylece daha çok RAM ve işlemci kullanabilirsiniz.
Sistem konfigürasyonundan servisler sekmesine gelin. Nasıl açacağınızı bilmiyorsanız, klavyedeki windows tuşuna bastıktan sonra sistem konfigürasyonu yazarak bulabilirsiniz. Servisler sekmesine geldiğinizde, windows servislerinin gizlendiğinden emin olun (sol alt kısımda). Durum kısmına tıklayarak çalışanları kolayca listeleyebilirsiniz. Buradan kullanmak istemediklerinizin yanındaki tik işaretini kaldırın. Belki anakartınızın veya ekran kartınızın kullandığı ne olduğunu bilmediğiniz uygulamalar göreceksiniz. Ben eğer ne olduğunu bilmiyorsanız onlara dokunmayın derim. Fakat isterseniz hepsini kapatın ve eğer bir sorun olursa sonra yeniden aktifleştirirsiniz şeklinde tavsiye verenler de olacaktır. Karar ve sorumluluk sizin.
4- Wİndows performans ayarlarınızı düzenleyİn
Buradaki amacımız gereksiz görsel süslemeleri kapatmak ve arka plan hizmetleri için performansı ayarlamak. Windows’ta önce ayarları, sonra sistem’i açın. Sol menüde arama yapamak bulabileceğiniz “gelişmiş sistem ayarları”na geleceksiniz. Sonra da performans kısmının ayarlarına girin.
Yukarıdaki pencere karşınıza gelecek ama benim windows İngilizce olduğu için böyle. Burada yapabileceğiniz ideal ayar, en iyi performans seçeneğini seçtikten sonra alt kısımda ihtiyaç duyduğunuz özellikleri tikleyip aktif hale getirmek olacaktır.
Duvar kağıdınızı belirlerken ise kesinlikle slideshow seçmeyin. Masaüstünde sağ tuş ve kişiselleştir dedikten sonra bu ayara ulaşabilirsiniz.
İndekslemeyi yani dizinlemeyi durdurmanın da faydası olacaktır. Dizinlenmiş dosyalar, sonraki aramaları hızlandırmak için kullanılır ancak dizin oluşturma hizmetinin kendisi, özellikle dosyaların sık sık değiştiği klasörleri için işlemci yükü ekler. Win tuşuna dokunun ve “Dizin Oluşturma Seçenekleri”ni açmak için “Dizin Oluşturma” yazın. Açılan pencerede ne kadar dosya dizinlendiğini göreceksiniz. Burayı tamamen temizlemekte sakınca yok, o yüzden sol alttaki değiştir tuşuna bastıktan sonra seçili olan yerlerin tik işaretini kaldırırsanız işlem tamamlanacaktır.
5- Wİndows Güç PLanlarını ayarlayın
USB ve PCI Express veri yollarınızın uyumamasını ve gecikmeye neden olmamasını sağlamak için güç planlarını ayarlamalısınız. İlk olarak windows tuşu + I yapın. Ayarlar açılacaktır. Buradan sisteme girin. Güç ve uyku menüsünden, gelişmiş güç ayarları veya diğer güç ayarlarına tıklayın. Açılan pencerede yüksek performansı seçin. Sağ kısmından planı değiştir dediğinizde tek sekmeli yeni bir pencere açılacak. Burada üç ayara bakın.
Kablosuz Adaptör Ayarları > Güç Tasarruf Modu > Maksimum Performans
USB ayarları > Seçmeli askıya alma ayarını kullan > Devre dışı
PCI Express > Bağlantı Durumu Güç Yönetimi > Kapalı.
Bunlardan farklı olarak, USB güç ayarlarını yönetmek için aygıt yöneticisini açın. Universal Serial Bus Kontrollerini açıp, ilk sıradaki değere sağ tuş özellikler yapın. En sağdaki sekme, güç yönetimine gidin ve buradaki, bilgisayarınızın bu aygıtı kapatabileceğine izin veren ayarın kapalı olduğuna, seçili olmadığına emin olun.
6- Wİndows ses ayarlarını yapın
Bu aşamada yapabileceklerimiz özetle; ses veri yollarını optimize etme, sistem seslerini kapatma, varsayılan ses cihazlarının ayarlanması ve gelişmiş özelliklerle özel modu devre dışı bırakma.
Yine Win+I ile ayarları açıp sisteme girelim. Ses menüsünden, ses aygıtlarını yönete tıklayalım. Burada, bilgisayarınızdaki ses giriş ve çıkışlarını listeli halde göreceksiniz. Kullanmadığınız varsa onun aktifliği kaldırıp pasif halde bırakabilirsiniz. Kendi adıma ben bir değişiklik yapmadım ama siz farklı düşünebilirsiniz.
Bir önceki paragraftaki gibi ses menüsünde, gelişmiş özellikler başlığının hemen altında uygulama sesleri ve cihaz tercihlerine tıklayın. Sol altta sistem seslerini göreceksiniz. Bunu tamamen kapatabilirsiniz.
Ses menüsüne geri gelip, ses kontrol panelini açın. Burada 4 tane sekme var. İlkinde ses çıkışını, ikincisinde ses girişini seçiyorsunuz. Kullandığınız ses arabirimi neyse, onun varsayılan olarak ayarlandığından emin olun. Üçüncü sıradaki sesler sekmesine gelip, ses düzeni seçeneklerinde en üstteki sessizi seçerek bu şekilde kaydedin.
Ses ayarlarını tekrar açalım. Ses çıkış aygıtlarının altında, aygıt özelliklerine tıklayın. En altta ek aygıt özellikleri var. Açılan pencerede 3. sekmede geliştirmeler var. Oradaki seçeneklerin hiçbirinin seçili olmadığından emin olun. Bir sonraki gelişmiş sekmesinde de, özel mod seçeneği tiklenmişse onu kaldırın, yine seçili olmasın. Bu paragram içinde yazdıklarımın aynısı, ses çıkış yerine, ses giriş aygıtları için de geçerli. Oraya da aynı işlemleri yapabilirsiniz.
7- Ses kartını ayarlayın
Kullandığınız ses kartının küçük boyutlu bir uygulaması vardır. Presonus için farklı, Focusrite için farklı, RME için farklı. Burada en öncelikli olan şey, driver ve firmware versiyonlarının güncel olduğundan emin olmamız. Her zaman en yenisine sahip olun.
Herhangi bir ses sorununu teşhis etmek için risksiz sürücü ayarlarını deneyin. Örneğin, arabellek boyutunuzu 1024 olarak değiştirin. Birden fazla ses cihazınız varsa, aynı arabellek ayarlarına sahip olduklarından emin olun. 44,1 kHz veya 48 kHz’de çalıştığınızdan ve diğer tüm ses uygulamalarının da aynısını yapacak şekilde yapılandırıldığından emin olun. Birden fazla ses cihazınız varsa, Clock Source kısmından, hangisinin ana kaynak ve hangilerinin bu ana kaynağa bağlantılı olduğu doğru şekilde ayarlanmış olmalı. (kHz değerlerinin nasıl ortaya çıktığın merak ediyorsanız ilaveten burayı okuyabilirsiniz.)
8- USB bağlantınızı optİmİze edİn
Usb hub veya çoğaltıcı kullanmayın.
Tüm USB kabloları eşit yapılmamıştır. Yalnızca ses kartınızla birlikte gelen USB kablosunu kullanın. Veya yüksek kaliteli bir yedek satın alın.
USB’ye bağlı tüm gerekli olmayan cihazları çıkarın. Tüm USB yonga setleri tam bant genişliğini desteklemez.
Bant genişliği tahsisini kontrol etmenin bir yolu bildiğim kadarıyla yok, bu nedenle kullanılmayan bir cihaz hepsini çalabilir.
Ses arabiriminizi farklı USB bağlantı noktalarına bağlamayı deneyin. USB 3 (mavi konektör) bağlantı noktaları daha fazla bant genişliği sağlar, ancak bu kararlılık anlamına gelmez. USB 2 bağlantı noktanız, daha iyi çalışan bir yonga seti tarafından denetleniyor olabilir.
Masaüstü bilgisayarınız varsa, diğer bağlantı noktalarından izolasyon sağlayan bir eklenti USB kartı satın alabilirsiniz. Birkaç yüksek verimli cihazınız varsa tavsiye edilen budur. Her birini farklı bir denetleyici yongası tarafından yönetilen farklı bir veri yolunda tutmakta fayda var.
problemler halen devam edİyorsa
Bu durumda LatencyMon isimli bir programı öneririm. Olağandışı gecikmeler için sisteminizi kontrol edecek ücretsiz bir yardımcı program. Bilgisayarınızı yeniden başlatın ve on dakika kadar latencymon’u çalıştırın. Raporu kontrol edin. Herhangi bir kırmızı grafik varsa, bunlar sizin aradığınız suçlular.
Nvidia güç tasarrufunu devre dışı bırakmak
Bunu yapmanız şart değil, kimi yerde tavsiye edilmiştir, kiminde de gerek duyulmamıştır ama bilgi olsun diye yazıyorum. Nvidia ekran kartı kullananlar için, kontrol panelinde Manage 3D Settings seçtikten sonra Program ayarları sekmesine gelin. Orada seçili programın ayarlarını değiştirebileceğinizi göreceksiniz. Eğer kullandığınız DAW o listede yoksa, add butonundan ekleyerek daha sonra istediğiniz şekilde görüntü ayarlarını modifiye edebilirsiniz.
Buradaki ayarlarda mesela programınız için maksimum güç harcamayı seçerseniz performans sıkıntısı yaşamanız daha az olası olur ancak daha fazla güç ve enerji harcarsınız. Bunu da göz önünde bulundurun.
bıos ayarlarını değİştİrmek
BIOS, anakartınızın ürün yazılımıdır. Donanımınız ve işletim sisteminiz (Windows) arasında iletişim kurmak için önyükleme yaptığınızda ilk olarak yüklenir. Bu nedenle, bilgisayarınızın nasıl çalıştığının temelidir. Eğer bu konuda ne yaptığınızı bilmiyorsanız, BIOS ayarlarıyla hiç oynamamanızı tavsiye ederim.
Bilgisayarınız açılırken Del tuşuna veya bazı işlev tuşlarına (örn. F8) basarak BIOS ayarlarına girebilirsiniz. Her anakart BIOS’u farklıdır ve her biri markalara göre, özellikle Intel ve AMD yonga setleri arasında değişen bir terminoloji kullanır. Burada amacınız, enerji/güç tasarrufu seçeneklerini bulmak ve gereksiz optimizasyonları kapatmak. Bunlar arasında C-State, T-State, C1E durumu, turbo modu, EIST, frekans park etme, yayılma spektrumu veya ana kartınıza göre farklı adlarda ayarlar bulunur. Çok kafanız karışmışsa ParkControl yazılımını kullanabilirsiniz.
Sonuç olarak, bilgisayarınız biraz daha fazla güç tüketecek ancak bunun karşılığında düşük gecikmeyle çalışacaktır. Bu, işlemci geçiş durumlarınızın neden olduğu aksaklıkları önleyebilir. Buna “CPU park etme” denir. Windows’un bu faktörleri çok agresif bir şekilde yönettiği ve güç tasarrufuna performans ve kararlılıktan daha fazla öncelik verdiği bilinmektedir. Günlük işler için dizüstü bilgisayarların baskınlığından dolayı böyle bir politikaları var. Fakat bu, bir ses iş istasyonu için uygun olmayan bir yaklaşımdır.
Netİce
Sisteminizde bir ses sorunuyla karşılaştığınızda bu adımlara sırayla bakabilirsiniz ama bunlardan daha önemli olan, neyi değiştirdiğinizi ve en son ne yaptıktan sonra bu hatayla karşılaştığınızı hatırlamaktır. Belki çok daha basit bir nedenden dolayı problem yaşıyor olabilirsiniz. O yüzden sisteminizi iyi tanıyın ve ne yaptığınızı bilin, işleri aceleye getirmemeye özen gösterin.