Foleyi bilen var bilmeyen var diye düşünürsek, ses efektleri rehberi de diyebiliriz. En basit ve kısa tanımıyla, belirli bir sesi farklı bir kaynaktan elde ederek aynı veya çok benzer bir sonuca ulaşmak. Nasıl ki filmlerde kan yerine ketçap kullanılabiliyorsa, seslerde de örneğin koşan at sesini, hindistan cevizi kabukları kullanarak taklit edebiliriz.
Kendi ses efektlerimizi ve foley kayıtlarımızı nasıl yapabileceğimize dair okuduklarımı burada liste halinde topluyorum. Eğer sizin de bildiğiniz bazı püf noktaları varsa ve paylaşırsanız hep birlikte güzel bir kaynak oluşturabiliriz. Ben öğrendikçe bu sayfayı düzenleyeceğim. Başlıklar alfabetik sırayla gidiyor.
Ağaç, Bitki Kesme Biçme
Bambu veya benzer bir bitki varsa çok uygun. Bunlara vurma ve sallama seslerini kaydedin. Sonra bunları üst üste koyarak kullanın ve biraz da rüzgar ambiyansı ekleyin. Ne kadar güçlü rüzgar olursa, bambu sallantısı da o kadar fazla olmalı.
Kesilmiş büyük bir ağacın yere düşme sesi için ise, bir paket cips alın. Bunları kırarken kaydedin ve bu kayıtları kalınlaştırın.
Araba Kazası
Elinize bir çekiç bir de ses kayıt cihazı alarak en yakın hurdalıkta çalışmaya başlayabilirsiniz. Tabii gerçek bir araç çarpışmasında çok daha fazla karmaşa olur. Büyük bir kütlenin çıkardığı sesle birlikte, bir sürü enkaz kırıntısı sesi de olur. Tüm bunları taklit etmek gerekli. Bunun için de çeşitli araba parçalarını yere düşürerek bu sesleri sonra kullanmak için saklamakta fayda var. Veyahut bunları çeşitli ses kütüphanelerinden elde etmeye bakın.
Çarpışma yüksek hızda gerçekleşiyorsa iş daha kolay olur ancak çok hızlı değilse detaylar daha çok duyulacağı için işin uğraşı da fazla olur.
Araba Motoru
Bassoon veya tuba ağızlıklarının vızıltısını kaydedip, sonra bunun pitch değerini değiştirerek bu sese ulaşanlar var. Özellikle Lamborghini gibi tatlı bir motor sesi lazımsa, bir kutu içecek (bira, kola, meyve suyu vs.) alıp, 3/4 kısmından ezin. Yani orada bir göçüklük olsun, ağzına yakın olan taraf. Sonra kutu içerisine araba sesi taklidi yaparak üfleyin. Sonuç etkileyici olacaktır. Motor sesi için de kullanılabilir hatta.
Asansör Kapısı
Eski dosya dolapları olur, çekmeceli. Bildiniz siz onu. İşte o sesin üzerine ihtiyaca göre bir de resepsiyon zili sesi ekleyebilirsiniz.
At Toynakları
Yazının ilk paragrafında da belirttiğim gibi, hindistan cevizleri bu konuda çok yardımcı. Bir tane bütün hindistan cevizini ortadan ikiye ayırın ve her birini bir elinizle tutarak, birbirlerine veya uygun bir zemine vurarak, atın hareketlerine göre kaydedin. Patates kullananlar da var. Biraz büyükçe olurlarsa daha iyi. Ellerinizle davul çalar gibi patateslere vurabilirsiniz. Elinizle kalçanıza vurarak da kullanışlı bir kayıt yapmak mümkün. Özellikle kot pantolon giyiyorsanız daha iyi.
Eğer at veya atlar kirli bir zeminde ilerliyorlarsa, kum, pirinç ve ezilmiş krakerlerle bir kabı doldurup, hindistan cevizi veya patates çalmayı bu kap içinde yapabilirsiniz.
Atlı Kızak Sürüşü
At olur, geyik olur, köpek olur, artık neticede kızakla karda çıkartılan sesi taklit etmek için, un ve mısır nişastası tahta bir kap içinde karıştırılarak ovulursa yeterli olur. Tabii bunu görüntüyle senkronize biçimde yapmak gerekli. Geyik toynaklarını eklemek için un ve nişasta karışımını bir tencere içine alın ve üzerine iki kadar patates koyun ve uygun ritimde patateslere vurun. Kum, pirinç ve ezilmiş kraker kullanarak etkiyi değiştirmek mümkün. Hayvanların nefes seslerini de kendiniz taklit edebilirsiniz. Ek olarak boyunlarında çan falan varsa bunları da anahtarlıkla kaydetmek mümkün.
Bağırsakların Parçalanması ve Kan Akması
Ağzınızın yarısından çoğunu suyla veya yoğurtla doldurun. Sonra “gıııı” demeye çalışın. Bu sesi kaydedin ve sonun bir de su sıçrama sesi kaydedip ekleyin. Elinizi bir kova suya sokup, çıkarırken meydana gelen ses. Sadece çıkarırkenki sesi kastediyorum.
Balığın Su Dışındaki Hareketi
Bir gazeteyi epeyce ıslatın. Mikrofon da yaklaşık yarım metre uzaklıkta olsun. Gazeteyi görüntüye göre hareket ettirerek kaydedersiniz. Akabinde hi-pass uygulamakta fayda var.
Bitki Büyümesi, Köklerin Yayılması
Duvara tırmanan bitki kökleri veya eşyalara saran sarmaşıklar gibi sesler için bildiğimiz sıradan taze sebzeleri sıkıştırın, ezin. Yeşil biber olur, kuşkonmaz olur. Denemedim ama havuç ısırma sesi bile, yavaşlatıldıktan sonra uygun olabilir. Videodaki bitkiler hızlı büyüyüp ilerliyorlarsa, makarna sosu ve whoosh diye tabir edilen seslerden eklemekte fayda var.
Bomba, Patlama
Bunun için, aslan kükremesini alıp bir flanger ile değiştirenler var. Patlama sonrası enkaz sesleri için ise çöpleri parçalayabiliriz. Alternatif olarak çöpleri uygun büyüklükteki bir karton kutuya doldurup, çekiçle girişebilirsiniz. Sonra bu kaydı yavaşlatın ve düşük frekansları yükseltin.
Buz Kırılması
Buz buzdur. Dolabınızdaki buz kaplarını kullanabilirsiniz. Onları kıvırıp, ezip büzerken çıkan sesler, buzdan göller için bile gayet kullanışlılar. Buz kabı yoksa, plastik herhangi başka bir kap da iş görür. Buz küplerini sıcak su içine atmak güzel bir yöntemdir.
Buz Olma, Donma
Bir şey yavaş yavaş donarken etkileyici bir sese ihtiyacınız varsa, tel fırça kıllarını kaydetmenizi önerebilirim. Fırça ne kadar geniş ve teller ne kadar uzunsa o kadar iyi. Fırçayı metal bir objeye oldukça yavaş biçimde sürtün. Metal dışında başka nesnelerle de denenebilir ama metal buradaki sese güzel bir yankı eklemek için ideal. Mesela bir çamaşır makinesi kullanacaksanız, mikrofonu makinenin içine yerleştirip, fırçayı dışından sürtün. Devamında high pass filter uygulayarak uygun bir sonuç elde edebilirsiniz.
Buz Pateni
Mümkünse bir kiremit kesici edinin. Özetle, keskin metal bir diskle kiremitleri kesmeye yarayan bir alet. Kiremit keserek veya çizerek güzel bir kayıt alınabilir. İki kiremiti birbirine sürtmeyi de deneyebilirsiniz. Hatta araya kaya tuzu eklenirse daha gerçekçi bir kar, buz sesi olur.
Böcek Kanatları
Küçük cep vantilatörü veya fanlar kullanılabilir. Araya nylon kumaş koyarak veya bant yapıştırarak güzel kayıtlar alınır. Parmaklarınıza yakın tutarak da kanat çırpma sesini kaydedebilirsiniz. Yalnız fan motorunun oldukça sessiz olması önemli. İşin bilgisayarda düzenleme kısmında pitch ve süre ayarlarını yaparsınız.
Cam Kırma
Metal çanları yere dizin. Küçük rüzgar çanları yalnız, koyun çanı olmaz, veya sonra daha çok düzenleme yapmanız gerekir. Küçük bir şişeyi bu çanlar üzerinde gezdirin veya atın. Eldeki ses cam kırılma sesine çok benzeyecektir.
Cırcır Böcekleri
Seramik bir çanak içerisini küçük misketlerle doldurun. Sonra misketleri çorba karıştırır gibi çevirin. Bu haliyle bile cırcır böceği sesine benzeyecektir. Daha güzel bir sonuç için kaydınızın düşük frekanslarını kesin. Orta ve yüksek frekanslar daha belirgin olsun. Volume fader’ına da hızlı biçimde aşağı yukarı yapan bir automation ekleyince oldukça güzel olacaktır.
Cızırtı
Alka-Seltzer denen ilaçtan kullananları okudum ama aspirin de kullansak olur diye tahmin ediyorum. Belki eczacınız bu ilacın muadilini verebilir veya kimyacı bir arkadaş yardımcı olur. Bu haplardan birkaç tanesini kuru buz üzerine koymuşlar ve üzerine su ile gazlı içecek dökmüşler. Benzer bir şey yapabilirsiniz, ancak mikrofonu yakın tutmayı ihmal etmeyin. Yaptığınız bu karışı uzun bir çivi veya metal ile dürtüp değişik sesler de elde edilebilir. Bu esnada yüzünüzü koruyun, mümkünse bir maske takın.
Çakıl Yolda Araba Sürme
Taşlık alanda teker dönmesi de diyebiliriz. Bunun için bilinen yöntem polietilen ve plastik torbalar.
Çizgi Film Sesleri
Ellen Lurie’den öğrendiğime göre, kendisi “blink” ve “squish” gibi kelimeleri söyleyip kaydettikten sonra, bunları bir harmonizer aracılığıyla değiştiriyormuş. Yerine göre vocoder da belki faydalı olabilir.
Dalgalar
Dalga denizde olur diyenlere inanmayın. Mikrofonunuzun tepesine ölü kedi de denilen rüzgar engelleyicilerden takın. Ne kadar tüylü ile o kadar iyi. Daha sonra mikrofonun üstünde ellerinizi ovuşturun. Bilgisayara geçince de biraz EQ ve reverb ayarlarıyla oynayarak güzel okyanus dalgalarına sahip olabilirsiniz.
Damarda Akan Kan
Bir kova veya akvaryum içinde sünger sıkarak bu sesi elde edebiliriz. Akvaryum diyorum çünkü hava akışını sağlayan bir hidrofon olursa daha iyi. Sonra bu sesi bir oktav kadar düşürüp biraz da white noise eklersek güzel olur.
Deprem, Zemin Kayması
Tahta kırılma seslerini alıp bunları yavaşlatmak yeterli. Şişmiş bir balonu ovalamak da bir diğer yöntem. Daha sismik bir ses için metal veya buz parçalarının kırılma sesleri de faydalı olabilir.
Dokunaçlar, Ahtapot
Dokunaçların kayma, sürtünme seslerini taklit etmek için kollarını çenelerine sürtenler var. Yalnız erkek kolu olmalı, koldaki kıllar da doğru sesi elde etmek için önemli. Bunun dışında bir tabak spagetti pişirebilirsiniz. Malum onlar da dokunaçlara oldukça benzer. Tabak içinde karıştırın, dışarıya doğru sarkıtın vs. çeşitli güzel sesler elde edilebilir. Dilerseniz peynir eklemek de sorun olmaz.
Dövüş ve Yumruk Sesleri
Rulo haline getirilmiş bir gazeteye, tahta bir sopayla vurarak güzel sesler elde edebilirsiniz. Alternatif olarak, gerçek ete çıplak elle siz yumruk atabilirsiniz. Deri bir ceketi beyzbol sopasıyla dövmek de işe yarayabilir. İhtiyaca göre kemik kırma sesleri de eklenebilir. Bunun için de bütün bir tavuk alıp onun kemiklerini kırabilirsiniz. Bir diğer yol, çamur. Çamura bir sopayla vurarak yine benzer sesler elde ederiz. Yanına çürük meyve de eklersek, ezilme ve hasar verme hissini daha çok vermek için sıvı sesleri artacaktır.
Vücuda atılan tekme sesleri için göğsünüzü yumruklayabilirsiniz. Yine bir sopayla yatak veya koltuk üzerine vurulabilir. Bunlarla birlikte kick denilen davul sesleri veya araba kapısı kapama gibi sesleri alıp, koni biçiminde şiddeti sürekli azalacak hale getirip elinizdekilerle layer’larsanız filmlerde duyduğumuz sesler kalitesinde olacaklardır.
Ejderha Çığlığı
Bu sese kükreme veya gürleme de diyebiliriz belki duruma göre. Bildiğimiz insan çığlığını alıp, birkaç nota aşağı çekin. Tizleri artırın veya siz ekleyin. Ardından biraz da aslan veya deniz ayısı kükremesi gibi bir sesle birleştirin. Bunların pitch değerini de değiştirebilirsiniz.
Alternatif olarak, plastik bir masayı beton zemin üzerinde uzun ve kısa süreli sürterek elde ettiğiniz sesin EQ ve pitch ayarlarıyla oynayarak da güzel sonuçlar elde edilebilir.
Elektrik Akımı
Ses dizaynı ile biraz ilgiliyseniz bir noise generator sahibisinizdir. Buna 8K civarlarında bir high-pass ekleyin ve LFO ayarlarıyla da oynarsanız istediğiniz türde bir ses ortaya çıkabilir.
Strafor parçaları kırarak veya parçalayarak kaydedebilirsiniz. Alternatif olarak tavada sucuk pişirme seslerine yine high pass eklenebilir. Cızırdama efekti için sıcak bir ütünün altına spreyle su sıkılabilir. Selofan bükme sesi de high pass ile kullanışlı olur.
Çelik yün (bulaşık teli gibi) sahibiyseniz, bunu sıkarak veya tuzlu suya batırarak güzel sesler kaydedebilirsiniz. Veyahut bir parça zinciri lavabo, küvet gibi bir yerde sürterek kaydettiğiniz sese distortion ekleyebilirsiniz. Tren tekerlerinin seslerini kullanan da var.
Okuduğuma göre bir parça endüstriyel ambalaj bandı alıp bunun bir ucunu pencereye yapıştırmak, “zzztt” şeklinde değil de “kkktt” diye yazabileceğim türden sesler elde etmek için kullanılan bir yöntem. Bir nevi parazit sesi diyeyim.
Bu paragraftaki yöntem ekstra dikkat ve bilgi istiyor! Elektrik taşıyan çıplak bir kabloyu metal bir yüzeye değdirerek gayet kullanışlı sesler kaydetmek mümkün. Devamında bu kayda reverb eklemeniz gerekli.
Fare Çığlığı
Tavuk veya kedi sesleri kullanabiliriz. Tabii bunların pitch değerleriyle oynayıp, daha yüksek notalara çıkarmamız gerekiyor.
Fil Kulakları Sallama
Şemsiye veya deri ceketle bu sesi taklit edebiliyoruz. Yalnız, şemsiyenin metal kısmından hiç ses gelmemesine önem gösterin.
Fitil Yanması
Havai fişek veya maytaplarda bulabileceğiniz gri tozu, ince uzun biçimde yere uzatıp, bunu yakabilirsiniz.
Ek olarak, bir tutam saçınızı tutup parmaklarınız arasında ezince de benzer bir ses çıkıyor. Bu şekilde birden çok kayıt yapıp, ucuca ekleyerek ve sahneye göre hızını ayarlayarak da uygun bir etki verebiliriz.
Havadaki Ok
Yanımızdan geçip giden ok sesi için, normal ince bir sopayı havada salladığımızda çıkan sesi kullanabiliriz.
Havai Fişek
Mikrofonu bir musluğa oldukça yakın tutun. Parmağınızı kullanarak suyun akım şiddetini ayarlayın, yeterli.
Hayvan Doğumu
Ben Minto’nun anlattığına göre buzağı doğumu için ölü bir koyunun veya ona benzer bir şeyin saman yatağına düşme sesiyle birlikte bir miktar yoğurt dökmüşler.
Helikopter Pervanesi
Şemsiyeler bu konuda gayet yardımcı. Oldukça pratik açıp kapatabiliyorsanız bu şekilde kaydedin. Değilse sonradan bilgisayarda kaydı hızlandırırsınız. İlaveten, şemsiye tamamen veya yarım açıkken, onu iyice sallayın. Bu şekilde kaydettiğiniz sesi de ihtiyaca göre ilk kayda ekleyebilirsiniz.
II. Dünya Savaşı döneminden Uçak Motoru
Normal bir vantilatörü farklı hızlarda çalıştırarak ve mikrofonu yakın tutarak kayıt edin. Açma ve kapama sesleri de dahil. Akabinde biraz distortion eklemeniz ve kısmi de olsa ekolayzır ayarlarıyla düzenleme yapmanız gerekecek. Bu ayarlar, kullandığınız vantilatörün tipine göre değişiklik gösterir.
İnsan Mutasyonu
Lahana, havuç ve diğer sebzeler. Detay vermeme gerek yok sanıyorum. Bunları ezip, büzüp, parçalayacaksınız.
İşaret Fişeği, Ateşleme
Daha önce kullanılmış bir yöntemde, kedi çöpü alınmış ve sığ plastik bir kap içinde eşit olarak dağıtılmış. Sonra yumruk büyüklüğünde bir taş, bu kabın içerisinde bir o köşeye bir bu köşeye sürtülmüş. Mikrofon cardioid olursa ve 45 derecelik bir açıyla kullanılırsa güzel sonuç veriyormuş. Taşı sürterken, hızlı başlayıp, kademeli olarak yavaşlayın.
Jet Motoru
Bu sesleri ağzıyla çıkaranlar var ama sizde o yetenek yoksa bunun için en güzeli elektrik süpürgesini kaydetmek. Sonra isteğe göre EQ ayarı yapılıp kullanılabilir. Eğer evde bir blowtorch varsa onun sesini de ekleyip başlangıçta motor çalışırken çıkan alev sesini de ekleyin. Değilse ocak çakmağı falan da denenebilir.
Kafa Patlatma
Bütün bir karpuz alın. Yapabilirseniz etrafına biraz kraker de yapıştırın veya kraker parçalanma seslerini sonra eklersiniz. Sonra balyoz, çekiç, balta artık elinizde ne varsa karpuzu parçalayın. Kafa patlama sesini bu şekilde taklit edebilirsiniz.
Kalp Atması
Bir parça kumaş alıp, bunu biraz gevşek biçimde iki elinizle tutun. Hızlıca gerdirdiğinizde kalp sesine benzeyecektir. Kalbin atış ritmine göre gerdirip kayıt edersiniz.
Ritmi bir şekilde kayıt edebilirseniz (mesela masaya veya göğsünüze vurarak), daha sonra bu kayda lowpass filter ekleyerek de güzel sonuçlar alırsınız.
Karlı Yolda Araba Sürme
Un. Bildiğimiz un, kolaylıkla kar yerine geçebilir.
Kar Topu, Kar Yuvarlama
Kardan adam yapılıyorsa mesela, büyük kar parçalarından yapıpı yuvarlamak şart. Ya da çığ falan oluşacaksa. Bunun sesini elde etmek için deri bir kese veya balon içerisine mısır nişastası, un veya tuz koyun. Daha sonra bunu iki elinizin arasında sosis gibi yuvarlayın. Keseyi biraz ezerek de, daha farklı kar sesleri elde edersiniz.
Kar topu için de yukarıdaki gibi tuzla dolu bir keseyi sıkabilirsiniz. Kar topunun çarpma sesiniyse, bu torbaya yumruk atarak, veya bir yorgana falan vurarak taklit edebiliriz. Elimizi yumruk yapıp, avuç kısmını göğsümüze vurarak elde edeceğimiz sesi de eklersek, oldukça gerçekçi olacaktır.
Kaya Parçası Yuvarlanması
Büyük bir araba lastiğini yokuş aşağı yuvarlayabilirsiniz. Lastiği çıkarmadan arabayı da boş viteste motorunu çalıştırmadan iterek yine aynı sonuç elde edilebilir. Tabii toprak yol olacak, mümkünse birkaç ufak taş.
Kayak
Kayma sesi elde etmek için, bir parça kağıdı masa veya sıra üzerinde ovun. Daha sert bir ses istiyorsanız, polisitren bir maddeyi beton zemin üzerinde sürtün.
Bir kar eldiveni giyip, kum üzerinde sürterek de kayma benzeri sesler kaydedilir. Sahneye göre elinizin hızını ve yönünü ayarlamak kolay oalcaktır.
Kemik Kırma ve Çatırdatmak
Pişmiş tavuklara çekiçle vurarak bu sesi elde edenler var. Yengeç bacağı da kullanılabilecekler listesinde. Ne kadar büyük bir bacaksa o kadar iyi. Ezin, bükün, vurun, kırın. Tabii bunu yaparken bahçe eldivenlerinden takarsanız sizin için daha iyi olur.
Vejetaryen takılayım derseniz, malzemeler kereviz ve havuç. Bunları buzluğa atıp bir müddet dondurursanız daha iyi sonuç verirler. Özellikle kerevizleri boyun kırılma sahnelerinde bolca duymuşuzdur. Mısır da seçenekler arasında. Yumruk sesleri için uygundurlar. Kurumuş ayçiçeği sapı da bir diğer alternatif.
Mikrofonu zemine bırakıp, orada kalın botlarla fındık gibi kalın kabuklu, sert cisimleri ezmek de güzel sonuçlar verecektir. Mikrofonu zemine koyuyoruz çünkü yerdeki titreşimleri de almak istiyoruz. Ahşap parke üzerinde elma, ceviz ve palamut kullananlar var.
Yiyecekleri heba etmemek isteyenler ise plastik şişelerden faydalanabilirler. Su şişesiyle boyun kıtlatma şakası vardır hatta, bilenler bilir 🙂
Kılıç Kullanma
Spatula veya büyük bir metal pişirme tepsisi kullanılabilir. Mümkünse çelik olsunlar. Bunu beton zemin üzerinde kaydırın. Mermer üstünde de olur ama bence mermere zarar verme ihtimalinden dolayı pek kullanışlı olmaz. Yalnız zemin pürüzlü olmalı, yani spatulayı kaydırırken yer yer zeminden ayrılmalı, yapışık gibi olmamalı.
Kılıç Savurma
Elektrik süpürgesi parçası olur, değnek olur, uzunca bir sopayı kılış gibi hızlıca savurun. Bu swooshing denen güzel bir ses yakalamanızı sağlar. Bunu bir metal objeye vurursanız veya bu sesle birleştirirseniz ideal kılıç sesini elde edersiniz. Daha ince bir ses için bambu gibi elastik bir sopayı kullanılabilir.
Köpeğin Kendi Kendini Kurutması
Islak bir paspası sallayarak aynı etkiyi oluşturabiliriz. Tabii bunu evin dışında veya en azından balkonda falan yapmakta fayda var. Evdeki eşyaları ıslatmamak için söylüyorum, yoksa sesle alakası yok.
Kurşun Geçsin, Vursun, Seksin
Bir çivi alıp, baş parmakla işaret parmağı arasında tutun ve mikrofonun önünden geçecek şekilde fırlatın. Başlangıç için güzel bir raw ses elde edeceksiniz. Sonra dilediğiniz efektleri ekleyerek istediğiniz gibi bir kurşun sesine dönüştürürsünüz. Hızını artırmak bunlardan ilki.
Sapanla bozuk para fırlatmak da kullanılabilecek yöntemlerden. Varsa boncuk atan tabanca da denenebilir aynı mantıkla. Hatta bunun için motorsiklet geçişini bile kullanmak mümkün. Kaydedilen sesi filtrelerden geçirip, pitch değerini artırmak ve doppler etkisi vermek yeterli olabilir.
Tabii bu bir şeylerin atıldığı yöntemlerde mikrofonu vurmayacak derecede iyi bir nişancı kullanmayı unutmayın. Kayıt öncesi bol deneme yapın. Ben sorumluluk almam. Kimse almaz.
Kusma
Bir süngeri suyla iyice ıslatın ve sahneye göre uygun zemin üzerinde sıkın. Mikrofonu yan tarafta tutmanızı tavsiye ederim. Hem ıslanmaz hem daha iyi kayıt olur. Alternatif olarak bir miktar menemeni heba ederek yere dökebilirsiniz. Bu yöntem görsel açıdan da işi kotaracaktır. Tabii bu kayıt üzerine “ugghh” şeklinde bir öğürme sesi de eklersiniz.
Kuş Kanatları
Deri eldivenler. Bir çift eldiveni kuşu taklit ederek sallayıp uygun bir ses elde edebiliriz.
Kükreyen Hayvan
Aslan, kaplan gibi hayvanların kükremesi veya hırıldamasını taklit etmek için oluklu bir mukavva kutu ve iki condenser mikrofon kullanılabilir. Bir mikrofon kutu dışında genel sesi, diğeriyse içerde yüzey sesini kaydetmek için. Bir tükenmez veya dolma kalem alıp, kartonun yüzeyinde ister yazı yazın ister resim çizin. Sonuç, düşündüğünüzden de etkileyici olacaktır. Kalemi ne kadar sert bastırırsanız, kükreme de o kadar şiddetli olur. Kutunun büyüklüğü, mikrofonların açısı, kalemin türü vs. gibi değişkenleri ihtiyacınıza göre değiştirirsiniz. Bu sesin bir örneğini dinlemek için buraya tıklayın.
Lastik Kayması
Fren seslerini taklit etmek için halı kullanabiliriz. Küçük boyutlu paspaslar da olur. Üstüne ayağımızı koyarak bunu uygun bir yüzeyde kaydırarak kaydınızı yapın. Sonra aynı zeminde metal bir levhayı veya karton parçasını benzer biçimde kaydırın ve son olarak şişmiş bir balonu yine aynı yere sürtün. Balonu ince ses elde etmek için kullanıyoruz. Eğer zeminden ince ses çıkmazsa mermer bir zeminde deneyin. Sonra ses editör programınıza geçip, kaydettiğiniz tüm sesleri üst üste koyun. İlk yazdığım zemin sesini başka bir track’e kopyalayın ve buna gate ekleyin. Böylece bu ses her yarım vuruşta kısılıp yükselecek. İhtiyaca göre hızı değiştirirsiniz. Master track için de biraz EQ ayarı ve reverb ekleyince işlem tamam.
Lav
Bir boşaltma borusu biliyorsanız en güzeli orada kayıt yapabilirsiniz. Basitçe suyu bir borudan geçirip, taş, veranda veya beton bir zemine dökerek kaydınızı yapın. Sonra bu sesi kalınlaştıracaksınız.
Alternatif olarak bir arabanın sıcak radyatöründen çıkan kaynama, baloncuk seslerini alabilirsiniz.
Maden Arabası
Roller Coaster sanıyorum Türkiye’de hiçbir yerde yok ama benzerleri lunaparklarda mutlaka vardır. Çocuk treni olsun, raylar üstündeki araba olsun, uçak olsun farketmez. O ses işinizi görecektir.
Metal Gıcırtı
Basitçe, metal bir levhanın kenarlarını, masa veya kapı gibi düz bir zemin üzerinde sürtebiliriz. Sonuçta sızlanırcasına bir ses elde ederiz.
Eğer uğuldayan tarzda bir gıcırtıya ihtiyaç varsa, metal levhayı kapı gibi dik konumda tutun ve bunu süpürgeymiş de yerden bir şeyi siliyormuşsunuz gibi kullanın. Metal levha derken, konserve veya yağ kutularının kapakları iş görür.
Metal Panjur
Diyelim ki sahnede bir kişi parmağıyla panjurları aralayıp dışarıyı gözetliyor. Katlanır metrelerden birini alıp yeterince uzatın ve parmağınızla ufak bir fiske atın.
Meteor İzi
Gözden çıkarabileceğiniz bir plastik bulun ve bunu bir maşa veya benzeri bir aletle tutun. Lavaboyu tıkayıp su ile doldurun ve bunun üzerinde tuttuğunuz plastiği ateşe verin. Yanan plastikten eriyen damlalar su üzerine aktıkça çok güzel sesler elde edeceksiniz. Ateşle oynarken dikkatli olun ve dilerseniz duman solumamak için bir de maske kullanın.
Mızrağın Ete Saplanması
Bir elmayı ısırarak bu sesi kotarabilirsiniz.
Ninja Yıldızı Atma ve Vurma
Bambu veya benzer incelikte bir ağaç dalını mikrofon önünde savurarak “huk” diye güzel bir atma sesi olur. Belki sonra bilgisayara geçtiğinizde ihtiyaca göre hızını değiştirmek isteyebilirsiniz.
Hedefi vurma sesi için bir balta veya keskin bir bıçak alın. Bununla meyvedir, ağaçtır çeşitli eşyalara vurun, saplayın. Betona vurursanız biraz da metal çınlama sesi elde edersiniz. Birden fazla nesneye vurup kaydederseniz daha iyi, sonra bunları üst üste koyup kullandığınızda güçlü bir vuruş sesi ortaya çıkar.
Odun Ateşi, Şömine
Patates cipsini yavaşça sıkarak, yanan odun seslerini taklit edebiliriz. Daha büyük çatırdılar için biraz kibrit kırmak gerebilir.
Öküz Arabası
Tahta bir zemin üzerinde taş, briket, tuğla gibi şeyleri sürükleyin. Tahta üzerinde yer yer kırık yerler ve tümsekler varsa daha iyi. Yoksa siz yapmaya çalışın. Üstüne biraz da metal şıkırtısı ekleyebilirsiniz.
Öpüşme
Malzemeler; bir bardak su, kolunuz ve dudaklarınız. Bir yudum su alıp dudakları ıslatın. Sonra kolunuzun dirsek ve bilek arasını öpebilirsiniz. Kıllı bir bölgeyi öperseniz de beceriksizce bir öpüşme sesi gibi olacaktır.
Para Saçılması
Banknotların dökülüp dağılmasını, bir çalılığı hafifçe sallayarak taklit edebiliriz. Ya da biraz kağıt kesip onları etrafa saçabiliriz.
Plastik Cerrah
Kauçuk doktor eldivenlerinden bulup elinize geçirin. Sonra avcunuza biraz bulaşık deterjanı alın ve biraz da su ekleyin. Şimdi kayıt tuşuna basın ve ezin, büzün, avcunuzda oynayın.
Robot Otomatiği
Robot hareketlerini ağzıyla taklit edebilecek bir arkadaşınız yoksa, cep telefonu titreşimleri bu konuda çok yardımcı. Mikrofonu yakın mesafede tutarak bir telefon titreşimini mümkün olan en uzun şekilde kaydedin. En uzun dediğim iki saniye falandır zaten. Biraz EQ ayarlarıyla istediğiniz kıvama getirin. Dilerseniz aynı sesin pitch değerini yükseltip, ikisini veya üçünü üst üste kullanarak da güzel sonuçlar elde edilebilir.
Roket Motoru Çığlığı
Tahta üzerinde tebeşir gıcırdatarak bu sesi kotaranlar var.
Ruhlar Çığlık Atıyorlar
Yunus ve deniz aslanı ağlaması, diğer hayvan çığlıkları veya insan sesiyle taklitleri. Bunlardan bulabildiğiniz kadar malzeme bulun ve bir vocoder’dan geçirip istediğiniz şekle getirin.
Sahil Kıyısı
Deniz kenarını canlandırmak için asfalt veya farklı bir zemin üzerine gazlı bir içecek dökerek kaydedin. Jaws’larda kullanılan yöntem buydu.
Sigara Yakmak
Sigara içmeye gerek kalmadan da bunu halledebiliriz. İki parmağınızı kullanarak saçınızdan bir tel çekmeyi deneyin. Neden bahsettiğimi anlamışsınızdır.
Tabanca Horozu
Genelde başparmakla yapılan silahı kurma sesi. Evrak çantası desem hemen anlarsınız. Kapatırken yavaş davranın ve mikrofonu yakın tutmaya bakın.
Taş Kapılar
İki taşı birbirine dairesel hareketlerle sürtün. Hızlı davranmayın, ağır ağır. Olmazsa bilgisayar geçtiğinizde sesi yavaşlatın ve bassları biraz yükseltin. Eğer taş mezar açılışı gibi bir sahne varsa; bir taşı, foseptik kapağı üstünde kaydırarak uygun sesi elde edebilirsiniz.
Devasa taş kapılardan bahsediyorsak, mikrofonu bir tuğlaya bantlayıp, bunu kaldırım taşı üstünde sürtebiliriz. Araya kum, toz, toprak falan atarsak etki de ona göre değişir. Sonra algılanan kapı büyüklüğünü değiştirmek için sesi daha kalın bir hale getirebiliriz.
Toz, Kum, Enkaz
Kasaplarda falan kullanılan nylon kağıt gibi olan şeyden bulun bir halının üzerine serin. Sonra çakıl, kuş yemi, kaya tuzu veya aklınıza gelen benzer başka bir şeyi bunun üzerine dökün. Kaydettiğiniz sesi bir sampler’a atıp, orada istediğiniz kadar hızlandırın.
Rüzgar
Özellikle kış rüzgarı için, bir bisikleti baş aşağı çevirin. Tekeri döndürün ve bir parka, ipek kumaş veya paraşüt kumaşı gibi olan pantolanlardan sürtün. Dönen tekeri durdurmayacak şiddette tabii.
Ben aynı sesi ağzımla da yapabiliyorum. Hatta arada ufak ıslıklar da olunca ortam birden buz kesiyor. Elektronik eşyaların kutularından çıkan köpüklerin üzerine kumaş sürterek de rüzgar sesi yapanlar var.
Sualtı Bombası
Tuvalette sifonu çekin ve bunu yarı hıza getirip plate reverb ekleyin.
Uzay Aracı Kapısı
Tren, tramway kapısı veya araba bagajının sesi iş görür.
Alternatif olarak bir zarf içine kağıt sokarken kayıt alabilirsiniz. O kaydırma sesi yeterli olur hatta Star Wars’taki kapı açılma seslerini böyle yaptıkları söylenir.
Uzay Gemisi
Uzay gemisinin hızla fırlatılmasını taklit etmek için, anayola çıkıp bir traktörün yanından arabanızla hızlıca geçin. Sesi kaydetmek için veya arabayı sürmek için en az bir arkadaşınız olması da şart.
Alternatif ve daha makul bir yol olarak, bir bar kavgasındaki sesleri geriye doğru oynatabilirsiniz. Bir çok daw’da bu reverse özelliği vardır. Sonrası biraz EQ ayarlaması.
Uzayda Derin Patlama
Bir tornavidayla herhangi bir gitarın kalın E (mi) teline dokunun. En üstteki tele. Sonra bu sesin ilk saniyesine EQ ile müdahale edin ve yüksek frekansları öne çıkarın. Başlangıcın hemen sonrasında ise kademeli olarak düşük frekansları yükseltin ve yüksekleri fade off ile azaltın. İkinci aşamada ise bir patlama sesini alın (veya karton bir kutuya tekme atarak kaydedin) ancak burada enkaz ve yıkılma, göçme gibi sesler olmamasına dikkat edin. Bu sesin düşük frekanslarını istediğiniz ölçüde yükseltin. Gitar sesi ile bunu birleştireceğiz, bu esnada gitara biraz delay, toplam sese de reverb eklersek daha güzel.
Uzaylı Bağırsakları
Mikrofonu ağzınıza yakın tutun ve ağzınızı yavaşça açıp kapatın. Bu esnada diliniz damağınızdan ayrılıp aşağı doğru hareketlenirken çıkan ses yeterince sulu ve ürpertici olacaktır.
Uzaylı Konuşması
Bir elinizi ıslatın ve yine ıslak veya bir miktar suyla dolu olan kaba sokun. Benzetme olarak eliniz dil, kap da ağız olacak. Elinizi kap içinde sağa sola oynatarak anlaşılmaz garip bir konuşma sesi meydana getirebilirsiniz. Sonra bu ses uzaylının ebadına göre kalınlaştırılabilir de.
Uzaylı Vücudunu Parçalama
Küçük bir uzaylı yaratığın vücudununun ortadan ikiye ayrıldığı bir sahnede kullanılan bir yöntem, lahana ve paladır. Görüntüdeki harekete göre palayla lahana parçalanmış ve bunun üzerine biraz da ezme ve çatırdama sesleri eklenmiş.
Vücudun Kapıya, Bacaya Sıkışması
Bu daha çok animasyon işler için uygun olan bir yöntem ama abartılmadan ciddi filmlerde de kullanılabilir. Böyle sıkışıklıklarda balon kullanılıyor. Şişmiş bir balona sarılarak, görüntüyle senkronize biçimde sesler çıkarıldığında sonuç güzel. Sonunda sıkışılan yerden kurtulma varsa, oraya mantar patlama sesi de eklenebilir, tabii komedi yapımları için.
Yarasa
Şemsiye kullanılabilir. Hızlıca açıp kapatırsak yarasa kanatlarına benzer bir ses çıkacaktır. Taklit edeceğimiz seste çok fazla yarasa varsa bu sesi ona göre çoğaltabiliriz. Nitekim, karanlık bir mağaraya gitmeden ve hayvanları rahatsız etmeden işi kotarıyoruz.
Yaratık, Canavar
Malum, gerçekte varolmayan bir yaratığın sesini kayıt edemeyiz. Bu yüzden genellikle yılan tıslaması, aslan kükremesi, kurt uluması, kaplan hırıltısı gibi hazır sesler bularak ve bunları üzerinde oynama yaparak canavarlara ses veriliyor. Bunların yanı sıra inorganik eşyalar da kullanışlı olabiliyor. Eski kapı menteşeleri, metal sürükleme, hidrolik pompa / piston, eski motorlar vs. Örneğin bir metal parçasını kuru buz üstüne bastırarak kayıt alanlar var.
Bilinen bir diğer yöntem; bir tutam samanı, burgercilerden elde edilebilen büyük plastik içecek bardağında aşağı yukarı kaydırmak. Daha sonra bu sesi kalınlaştırın ve sündürerek uzatın.
Konserve içindeki kedi köpek mamaları da kullanışlı olabilir. Mamanın kutudan dışarı dökülürken çıkardığı sesler canavar sesleri olarak gayet ideal. Yalnız kısa ve kalın olanlar değil, diğer türdeki konserve tipleri daha uygun.
Böcek sıçraması gibi durumlarda, bir bozuk parayı tahta masada zıplatabiliriz. Chorus efekti ve Pitch değerleriyle oynayarak uygun bir ses bulunabilir.
Yılan Sürünmesi
Bir kauçuk veya lastik üzerinde ıslak bir süngeri gezdirin. Sünger yerine yağlı, lapa gibi bir yiyecek de kullanılabilir.
Yürüme
Çimenlik veya otlak bir alandaki adım sesleri için bir plastik torba içine gazete koyun ve bu torba üzerine ayağınızla basın. Eski kaset bantlarını kullanan da var. Bantları söküp halı veya taş bir zemine dökmüşler ve üzerinde yürümüşler. Ancak bu ses kuru çimler için ideal. Islak çim zemini taklit etmek için askeri kamuflaj kıyafetlerini çitileyenler de var.
Orman içinde, yapraklar üzerinde yürüme sesleri için ise, yeni ve düz bir alüminyum folyoyu, bir yastık üzerine serin. Bunun üzerine de ince pamuk bir örtü örtün. Mutfak havluları iş görür mesela. Sonra adımları taklit etmek için ellerinizi kullanarak bunların üzerine baskı uygulayın. Araya üç beş dal kırılma sesi de atabilirsiniz.
Robot yürüyorsa, fotokopi makinelerinin güzel sesleri var. Hidrolik sesi gibi, hatırlamışsınızdır. Farklı olarak bir cd/dvd sürünün kapağının kapanışını kaydedebilirsiniz. Mikrofonu oldukça yakın tutmanız gerekli. Daha sonra bunun üzerine robot hangi zeminde yürüyorsa, ona göre bir ses ekleyin.
Mevsim kış, ortamda kar varsa, bir halıyı çakıl taşlarının üzerine serin ve bu halı üzerinde yürüyün. Daha önce kar yerine un kullanılabileceğini de yazmıştım. Dilerseniz un üzerinde yürüyüp kar üstünde atılan adım seslerini taklit edebilirsiniz. Benzer biçimde bir kova içerisine tuz da doldurabilirsiniz. Sonra ister elinizle ister ayakla bastırın. Mısır nişastası bir diğer alternatif.
Bataklık veya ıslak çamur bir zeminde yürünüyorsa; büyük bir yığın tuvalet kağıdını tamamen ıslatın ve bir masa üzerine koyun. Sonra parmaklarınızı kullanarak bu yığın üzerinde yürüyün. Mikrofon oldukça yakın olmalı fakat yer yer su sıçratabileceğinizi de göz önünde bulundurun. Islak bir bez veya havlu da kullanılabilir. Olayı çeşitlendirmek sizin insiyatifinizde.
Zincirli Zırh Hareketi
Bir deste anahtar ile bu sesleri elde edebilirsiniz. İster bir anahtarlığa takıp sallayın, ister avcunuzda karıştırın. İhtiyaca göre ayarlarsınız.